Dalam Islam, pembahagian harta selepas kematian seseorang telah ditetapkan secara jelas melalui sistem faraid. Ia bukan sekadar kaedah pengiraan, tetapi satu sistem hukum yang memastikan keadilan dan keseimbangan dalam pewarisan harta keluarga.
Maksud Faraid
Secara literal, faraid bermaksud bahagian yang ditentukan. Dalam konteks hukum Islam, ia merujuk kepada pembahagian harta pusaka Si Mati kepada waris yang sah, mengikut kadar atau bahagian yang telah ditetapkan oleh Hukum Syarak.
Faraid juga dikenali sebagai Undang-undang Pusaka Islam, dan ia menjadi asas utama dalam menentukan hak waris terhadap harta peninggalan seseorang yang telah meninggal dunia.
Prinsip dan Tujuan Faraid
Prinsip utama faraid adalah memastikan harta Si Mati diagihkan secara adil dan saksama kepada semua waris yang layak. Pembahagian ini berpandukan peraturan yang dinyatakan dalam Surah An-Nisa, ayat 11 dan 12, di mana Allah SWT menetapkan bahagian bagi ibu, bapa, suami atau isteri, dan anak-anak.
Tujuan utama faraid ialah:
-
Menjaga hak waris daripada dizalimi atau terpinggir.
-
Mengelakkan pertikaian dalam kalangan ahli keluarga.
-
Menjamin pembahagian yang adil menurut ketetapan syarak.
Namun, bahagian faraid boleh diubah hanya dengan persetujuan semua waris yang sah, misalnya melalui kaedah sulh (perundingan) di Mahkamah Syariah.
Jenis Harta dalam Faraid
Secara umum, harta yang terlibat dalam pengiraan faraid terbahagi kepada dua kategori:
-
Harta tidak alih – seperti tanah, rumah dan bangunan.
-
Harta alih – seperti wang simpanan di bank, saham, KWSP, Tabung Haji, insurans, kenderaan, barang kemas, dan aset pelaburan lain.
Kesemua aset ini akan dikira selepas ditolak hutang, kos pengurusan jenazah, dan wasiat (jika ada).
Proses Permohonan Faraid di Mahkamah Syariah
Untuk mengagihkan harta pusaka, waris perlu mendapatkan Perintah atau Sijil Faraid daripada Mahkamah Syariah.
Permohonan boleh dibuat:
-
Secara sendiri, dengan mengisi borang dan melampirkan dokumen sokongan seperti sijil kematian dan senarai waris; atau
-
Melalui peguam syarie, bagi memastikan semua prosedur dipatuhi dengan betul.
Sijil ini penting kerana ia menjadi bukti sah pembahagian harta mengikut hukum syarak dan diperlukan sebelum urusan harta dilakukan di Pejabat Tanah, bank, atau institusi kewangan lain.
Hak Waris Tidak Diberikan Secara Automatik
Di Malaysia, hak faraid tidak diberikan secara automatik. Waris mesti membuat permohonan dan membuktikan hak mereka secara sah di Mahkamah Syariah. Sekiranya tiada tindakan diambil, harta pusaka Si Mati boleh dibekukan dan diserahkan kepada Baitulmal.
Oleh itu, amat penting bagi setiap waris untuk memahami proses faraid dan mengambil langkah segera bagi menuntut hak mereka secara sah.
Kesimpulan
Secara ringkas, faraid adalah sistem pembahagian harta pusaka Islam yang berpaksikan keadilan dan kasih sayang. Ia memastikan setiap waris mendapat bahagian yang sewajarnya, mengikut ketetapan Allah SWT.
Memahami faraid bukan hanya soal hak harta, tetapi juga tanda keimanan — bahawa setiap rezeki dan warisan adalah amanah yang perlu diagih mengikut hukum Allah.
