Dalam Islam, setiap perpisahan antara suami isteri perlu dilaksanakan dengan penuh adab dan tanggungjawab. Salah satu bentuk penghargaan yang disyariatkan kepada isteri selepas perceraian ialah mut’ah — satu bentuk bayaran saguhati yang menzahirkan penghargaan atas jasa dan pengorbanan isteri sepanjang tempoh perkahwinan.
Maksud Mut’ah
Secara bahasa, mut’ah bermaksud pemberian atau saguhati. Dalam konteks perkahwinan, mut’ah ialah bayaran saguhati kepada isteri yang diceraikan, sebagai tanda penghargaan atas khidmat dan pengorbanannya sepanjang hidup bersama suami.
Menurut Prof. Dr. Wahbah Zuhaili dalam kitab Fiqh al-Islami wa Adillatuhu,
“Mut’ah ialah suatu pemberian harta yang wajib oleh lelaki kepada isterinya yang diceraikan semasa hidup dengan talak, bergantung kepada beberapa syarat.”
Di sisi undang-undang Malaysia, Seksyen 2 Enakmen Undang-undang Keluarga Islam Selangor 2003 mentakrifkan:
“Mut’ah adalah bayaran saguhati yang diberi dari segi Hukum Syarak kepada isteri yang diceraikan.”
Hukum dan Tujuan Mut’ah
Mut’ah disyariatkan kepada suami sebagai satu bentuk tanggungjawab moral dan kewangan terhadap bekas isteri yang diceraikan. Ia bukan hanya bayaran material, tetapi simbol kasih, hormat, dan penghargaan terhadap pengorbanan isteri dalam tempoh perkahwinan.
Tujuan utama mut’ah adalah untuk:
-
Meringankan beban hidup bekas isteri selepas perceraian.
-
Memberi ruang kepada isteri untuk memulakan kehidupan baharu tanpa suami.
-
Mengurangkan kesedihan atau tekanan akibat perpisahan.
Tuntutan Mut’ah di Mahkamah Syariah
Secara praktikal, selepas perceraian disahkan, pihak isteri berhak memfailkan tuntutan mut’ah di Mahkamah Syariah. Dalam tuntutan tersebut, isteri perlu menyatakan jumlah yang dianggap wajar berdasarkan:
-
Tempoh perkahwinan,
-
Taraf ekonomi suami,
-
Pengorbanan dan peranan isteri dalam rumah tangga.
Namun, beban pembuktian tetap terletak pada pihak isteri. Beliau perlu membuktikan kemampuan bekas suami untuk membayar jumlah yang dituntut. Mahkamah akan menilai semua faktor seperti pendapatan, komitmen, dan keadaan semasa kedua-dua pihak sebelum memutuskan kadar mut’ah yang munasabah.
Dalil dan Pandangan Syarak
Hukum pemberian mut’ah ini bersandarkan kepada firman Allah SWT dalam Surah al-Baqarah, ayat 241:
“Dan bagi wanita yang diceraikan (hendaklah diberikan) mut’ah menurut yang patut, sebagai suatu kewajipan atas orang yang bertakwa.”
Ayat ini jelas menunjukkan bahawa mut’ah adalah bentuk pemberian yang disyariatkan bagi menjaga maruah dan kebajikan wanita selepas perceraian.
Kesimpulan
Secara ringkas, mut’ah ialah tanggungjawab yang menunjukkan keadilan dan kasih dalam Islam walaupun selepas berlakunya perceraian. Ia bukan hanya soal bayaran, tetapi simbol penghargaan terhadap isteri yang telah berkorban demi rumah tangga.
Dengan adanya mut’ah, Islam menegaskan bahawa perceraian bukan penamat kasih sayang, tetapi titik mula kepada keadilan dan penghormatan antara bekas pasangan.
