Dalam hukum Islam, perceraian bukan hanya berlaku dengan lafaz talak oleh suami. Ada juga cara lain yang diiktiraf syarak untuk mengakhiri perkahwinan — salah satunya ialah khulu’, atau lebih dikenali dalam masyarakat kita sebagai tebus talak. Proses ini berlaku apabila isteri ingin melepaskan diri daripada perkahwinan dengan memberikan pampasan atau bayaran kepada suami.
Maksud Khulu’
Dari segi bahasa, khulu’ bermaksud menanggal, mencabut atau melepaskan. Dalam konteks perkahwinan, khulu’ bererti perpisahan antara suami isteri dengan sesuatu gantian (bayaran) yang diberikan oleh isteri kepada suami dengan lafaz talak atau khulu’.
Secara mudah, khulu’ ialah proses perceraian yang dimulakan oleh isteri atas kehendaknya sendiri, dengan kesediaan memberi pampasan sebagai ganti kepada suami.
Khulu’ atau Tebus Talak dalam Masyarakat
Di Malaysia, istilah tebus talak lebih biasa digunakan dalam masyarakat berbanding istilah khulu’. Dalam situasi ini, isteri yang ingin bercerai akan membuat permohonan kepada Mahkamah Syariah untuk menebus diri daripada suaminya dengan bayaran tertentu, biasanya sebahagian daripada mas kahwin yang dipersetujui bersama.
Proses khulu’ ini bukan bermaksud menzalimi suami atau isteri, tetapi ia adalah jalan keluar yang dibenarkan oleh syarak apabila rumah tangga tidak lagi dapat dipertahankan dengan cara baik.
Hukum dan Pandangan Ulama
Menurut Imam al-Syafie, khulu’ dianggap sebagai talak ba’in sughra, iaitu talak yang memutuskan perkahwinan secara kekal dan tidak boleh dirujuk kembali kecuali dengan akad dan mas kahwin yang baru.
Ini bermakna, selepas khulu’ berlaku, pasangan tersebut tidak lagi berstatus suami isteri, walaupun masih dalam tempoh iddah. Namun, mereka boleh berkahwin semula jika kedua-duanya bersetuju dan melaksanakan akad nikah baru.
Proses Khulu’ di Mahkamah Syariah
Permohonan khulu’ biasanya difailkan oleh pihak isteri di Mahkamah Syariah dengan menyatakan sebab munasabah seperti tiada persefahaman, penderaan emosi, atau tekanan dalam rumah tangga.
Prosesnya termasuk:
-
Permohonan rasmi oleh isteri.
-
Rundingan atau Majlis Sulh bagi mencari penyelesaian.
-
Jika tiada persetujuan, Mahkamah akan menentukan kadar tebus talak yang wajar.
-
Lafaz khulu’ dilakukan dan keputusan rasmi dikeluarkan oleh Mahkamah.
Kesimpulan
Secara ringkas, khulu’ (tebus talak) adalah satu bentuk perceraian yang sah di sisi Islam, dilakukan atas kehendak isteri dengan bayaran pampasan kepada suami. Ia membolehkan perpisahan berlaku dengan cara yang tertib, berlandaskan hukum syarak, dan memberi peluang kepada kedua-dua pihak untuk meneruskan kehidupan dengan lebih baik selepas perceraian.
